چک لیست پیش نویس و بررسی قرارداد تجاری
چک لیست پیشنهادی حاضر در بردارنده مواردی است که مشاورین و وکلا محترم می توانند در هنگام تهیه پیش نویس یا بررسی قراردادهای تجاری از آن استفاده نمایند. پر واضح است که مشاورین محترم در کنار چک لیست حاضر و در خصوص هر قرارداد ارجاعی می بایست قوانین و مقررات مختص و مربوط، نیز سایر شرایط عرفی و صنفی مرتبط با قرارداد را در نظر گیرند.
1. در ابتدا و در صورتی که دو طرف قرارداد شرکت تجاری اند، مطمین شوید مدیران شرکت دو طرف قرارداد (اعم از هیات مدیره، صاحبین امضا و مدیر عامل) بر انعقاد قرارداد تجاری ارجاعی اتفاق نظر دارند. به علاوه مدیران شرکت موکل در جریان انعقاد قرارداد مشاوره با جنابعالی قرار دارند. ( به طور مثال از نماینده شرکت تقاضای مصوبه هیات مدیره نمایید و یا از فرم پذیرش موکل استفاده نمایید و از کلیه مدیران بخواهید ذیل آن را امضا و مهر نمایند.)
2. در این مرحله لیستی از مواردی که ممکن است در مذاکرات، تهیه پیش نویس و یا بررسی توافق اثر گذار باشند را تهیه و هریک را به تفکیک مورد تحقیق و بررسی قرار دهید:
برای مثال:
- دامنه قرارداد، ارزش مالی، قلمرو اجرایی و مدت قرارداد
- قوانین و مقررات مربوط به موضوع قرارداد از جمله قوانین ضد انحصار و یا قوانین حمایت از مصرف کننده
- قدرت چانه زنی نسبی طرفین
- اهمیت قرارداد برای تجارت کلی شرکت موکل
- اهمیت رابطه تجاری بین طرفین
- تحمل ریسک شرکت موکل
- اعتبار سنجی طرف مقابل و احتمال سنجی نقض توافق از سوی ایشان
- سایر شرایط اقتصادی سیاسی و پولی که ممکن است بر اجرای قرارداد تاثیر گذار باشند (برای مثال تاثیر نوسانات قیمت ارز مورد نظر قرارداد بر اجرای آن)
3. در مرحله بعد نوع قرارداد، طرفین، تاریخ انعقاد قرارداد، تاریخ تاریخ لازم الاجرا شدن و تاریخ پایان قرارداد را به طور دقیق و کامل تعریف نمایید. در خصوص نوع قرارداد، یک عنوان پررنگ در بالای صفحه اول قرارداد ارائه دهید تا نوع توافق را نشان دهد و در مورد طرفین، معرفی طرفین می تواند به طور مختصر در مقدمه و به تفصیل در ماده یک قرارداد صورت گیرد. بدین ترتیب که نام کامل قانونی طرفین، وضعیت حقوقی آنها، شماره ثبت، شناسه ملی، مشخصات صاحبان امضا در مواردی مدیران شرکت، آدرس و آدرس الکترونیکی به طور کامل و طبق روزنامه رسمی که ضمیمه قرارداد خواهند بود مشخص می شود. )
4. در این مرحله می توان چک لیستی از مفاد تجاری کلیدی قرارداد تهیه نمود و برای اطمینان از انطباق آن با همه موارد مورد توافق جلساتی را با مدیران شرکت برگزار نمود. باید توحه داشت بسته به ماهیت معامله، مفاد و مواد قرارداد ممکن است شامل موارد زیر باشد:
○ خدماتی که باید ارائه شوند یا کالاهایی که باید فروخته شوند (موضوع قرارداد)
○ اطلاعات قیمت و نحوه پرداخت
○ مدت قرارداد
○ شرایط مربوط به انحصار و قلمرو
○ مراحل سفارش
○ شرایط حمل و نقل
○ نقاط عطف زمانی مهم در قرارداد ( این نقاط می توانند یا به صورت تاریخ دقیق، یا تعیین گذشت مدت زمانی از تاریخ لازم الاجرا گردیدن قرارداد و یا تعیین گذشت مدت زمانی مشخص از اجرایی یکی از مفاد قرارداد باشد)
○ شرایط تحویل (فرآیندها را بررسی و مشخص کنید)
○ مدیران کلیدی و ناظران
○ نمایندگی و گارانتی
○ غرامت
○ نحوه استرداد و یا بازپرداخت
○ محدودیت در مسئولیت
○ بیمه
○ فسخ
○ حقوق مالکیت فکری و مجوزها
○ محرمانه بودن
○ حقوق حسابرسی و بازرسی
○ حقوق وکلا و مشاوره
○ نحوه جبران خسارات
○ شرایط حل اختلاف
○ روابط طرفین
○ تعیین حوزه هایی که طرفین تعهدی در آن خصوص ندارند
○ قابلیت جداسازی مفاد قرارداد از یکدیگر
○ تعیین ذینفع یا عدم ذینفع بودن شخص ثالث
○ فورس ماژور
○ اطلاعیه هاو مکاتبات
○ جامعیت قرارداد
5. پس از نهایی گردیدن بند های قراردادی و با در نظر گرفتن شرایط و اوضاع و احوال حاکم بر قرارداد و نیز شرکت موکل، هم چنین با تکیه بر تحقیقات صورت گرفته فوق الاشعار، اقدام به نوشتن مواد قراردادی به تفصیل نمایید. در این خصوص می توانید از نمونه قراردادهای موجود بهره بگیرید. به شرط آنکه بسته به شرایط اختصاصی قرارداد پیش رو تغییرات لازم را لحاظ نماید. برای مثال می توانید دامنه تضامین، نحوه جبران خسارات، شیوه حل و فصل اختلافات را بسته به شرایط تغییر دهید.
6. در نهایت و در مرحله بازبینی، می بایست مطمین شوید که:
- مواد قراردادی کاملا با یکدیگر هماهنگ هستند و هیچ گونه تناقضی در مفاد و نحوه اجرای آنها با یکدیگر وجود ندارد.
- مطمین شوید برای کلیه تعهدات قراردادی زمان بندی انجام تعهد و ضمانت اجرای خاص در نظر گرفته شده است.
- اطمینان حاصل کنید که کلمات و نیز به طور کلی زبان قرارداد سلیس روان واضح، بدون ابهام و به اندازه کافی دقیق است تا در این صورت موجبات تضییع حقوق موکل به سبب ابهام فراهم نگردد.
- در این مرحله می توانید قرارداد را در یک نوبت از نگاه شخص ثالث ناآشنا به اصطلاحات و ادبیات حقوقی مطالعه نمایید و از این منظر تا حد امکان از جملات کوتاه و روان استفده نمایید.
- سپس قرارداد را از منظر قاضی دادگاه که در جریان مذاکرات و فرایند انعقاد قرارداد حاضرنبوده و با این حال نیاز به تفسیر مفاد قرارداد و استنباط نیت طرفین قرارداد دارد، بررسی و ابهامات موجود در متن قرارداد را رفع نمایید.
7. در ادامه و در مواردی که به مفاد اسناد دیگر همچون روزنامه رسمی، بارنامه، مجوز های فعالیت، اعتبارات اسنادی، بیمه نامه، ثبت سفارش و … در قرارداد اشاره نموده اید، مجددا صحت مندرجات از جمله تاریخ و اعداد و ارقام را را بررسی نمایید.
8. لیست ضمایم قراردادی و نحوه ارجاع آنها در قرارداد را بازبینی کنید.لازم به ذکر است ضمایم قراردادی بسته به تشخیص مشاورین قراردادی می توانند شامل موارد ذیل باشند:
- روزنامه رسمی شرکت ها
- شرح کامل کالا یا خدمات موضوع قرارداد
- جدول زمان بندی اجرای قرارداد و نیز جدول پرداخت های قرارداد، نقشه ها، گارانتی و…
- انواع مجوزهای مربوط به موضوع قرارداد و نیز جواز فعالیت طرفین ( در مواردی روزمه طرفین قرارداد)
- رسید تضامین قراردادی
- قراردادهای مرتبط متعقده فی مابین طرفین در گذشته و بعضا در آینده ، شرح مذاکرات، صورتجلسات تنظیمی در زمان اجرای بخش هایی از قرارداد (انواع صورتجلسه های تحویل )
- رونوشتی از تضامین قراردادی
در مقالات آتی تلاش می شود مواد یا بندهای اصلی قرارداد مانند موضوع قرارداد، قیمتگذاری و پرداخت، مدت و فسخ، نمایندگیها وضمانت ها، غرامت ها، محدودیت های مسئولیت، محرمانه بودن، بیمه، مالکیت و حقوق مجوز، قابلیت واگذاری و رویه های حل اختلاف را به تفکیک مورد بررسی قرار دهیم.